Jak poprawić kondycję gleby w intensywnie prowadzonych sadach gruszowych?

Spis treści

1.Czym jest próchnica glebowa?

2.Sytuacja w Polsce i mapy zasobności w próchnicę

3.Znaczenie próchnicy i jej właściwości sorpcyjne

4.Agregaty glebowe a odporność na suszę

5.Wymagania pokarmowe grusz

6.Gdzie można kupić właściwe produkty?

Próchnica glebowa jest najbardziej znaczącą częścią materii organicznej, która ma bardzo istotny wpływ na funkcjonowanie gleby. Ulega ona ciągłym przemianom – mineralizacji i humifikacji. Jednak, aby procesy te mogły zachodzić szybko i efektyownie, gleba musi mieć dostęp do tlenu, odpowiedniej temperatury, a wprowadzane substancje organiczne powinny pochodzić z pewnych źródeł. Z roku na rok zawartość materii organicznej w polskich glebach zmniejsza się drastycznie. Wiąże się to nie tylko z brakiem dostępności do m.in. obornika, co jest skutkiem zaniechania produkcji zwierzęcej lub przeniesieniem jej w inne województwa. Do degradacji gleby przyczynia się również bardzo intensywna produkcja, niekiedy wieloletnia tego samego gatunku na jednym stanowisku (choroby replantacyjne), brak stosowania przedplonów czy możliwości odpowiedniego przygotowania gleby pod uprawę. Do takich upraw należy między innymi grusza, a z roku na rok sadownicy poprzez odpowiednie zabiegi agrotechniczne i odpowiednie nawożenie uzyskują coraz wyższe plony. Jednym z elementów glebowej materii organicznej jest próchnica, która stanowi ok. 80-90%. jJest to bezpostaciowa, ciemnozabarwionaciemno zabarwiona substancja (kwasy fulwowe, huminowe, huminy, węglowodany, aminokwasy, tłuszczowce i garbniki).

Powrót

Badania prowadzone prze IUNG w 2015r potwierdzają, że większość gleb w Polsce jest uboga w próchnicę. Średnia zawartość dla materii organicznej dla kraju wynosi 2,2%, gdzie zakres wartości waha się od 0,62% do 6,62%. Gleb o niskiej zawartości mamy ok 6%, średniej 50%, wysokiej 33%, zaś bardzo wysokiej 11% badanego obszaru.

Rys.1. Przestrzenna zmienność zawartości w (%) materii organicznej w glebach Polski na podstawie statystyk dla województw wg danych Monitoringu Chemizmu Gleb Ornych w Polsce, 2015 r. (Źródło: Siebielec i in., 2017)

Analizując poszczególne województwa, z roku na rok obserwujemy spadek jej zawartości w glebach, a porównując z danymi historycznymi wartości te uległy pogorszeniu w Województwie Wielkopolskim, Mazowieckim i Świętokrzyskim. Sytuacja nieco lepiej wygląda, jeśli chodzi o użytki zielone.

Tab.1. Przeciętne zawartości materii organicznej (w %) w glebach na podstawie programu badań w latach 2016-2020 (źródło: Siebielec G., i in. 2020)

Konieczne są działania w celu poprawy stanu gleb użytkowanych sadowniczo. W innym razie inne działania m.in. nawożenie, pomimo zwiększania dawek, nie będzie efektywne.

Powrót

Znaczenie próchnicy i jej właściwości sorpcyjne

Nawet niewielka zawartości próchnicy w glebie istotnie wpływa na poprawę żyzności i jej produktywność. Nie tylko poprawia jej strukturę, ale zapobiega erozji. Wpływa również na aktywność biologiczną gleby poprzez wzrost i namnażanie pożytecznych mikroorganizmów. Odpowiada też za temperaturę gleby w wyniku absorpcji promieni słonecznych. Tworzy strukturę gruzełkowatą gleby, zapobiegając jej zaskorupianiu, co w efekcie chroni przed zmianami wartości pH. Ogranicza dostępność toksycznych substancji, szkodliwych metali ciężkich z gleby oraz zapobiega wymywaniu składników m.in. azotu. Frakcja humusowa (próchnica) niezbędna do powstania agregatowej struktury gleby, a tym samym powstaniu pojemności sorpcyjnej działającej jak bufor w stosunku do różnych czynników m.in. składników pokarmowych dostarczanych wraz z nawozami mineralnymi. Jako koloid posiada dużą ilość grup funkcyjnych o ładunku ujemnym, ma zdolność tym samym do zatrzymywania na swej powierzchni kationów (rys.2.) Natomiast o właściwościach sorpcyjnych gleb decyduje silnie rozdrobniona faza koloidowa, którą nazywamy glebowym kompleksem sorpcyjnym. Sorpcja wymienna jest procesem odwracalnym w czasie, poprzez nawożenie wzrasta nam koncentracja danego jonu poprzez zwiększenie sorpcji do momentu ustalenia nowej równowagi. Pobranie przez rośliny składników pokarmowych powoduje spadek stężenia jonów, co prowadzi do procesu desorpcji. Pojemność sorpcyjna to ilość jonów zaadsorbowanych wymiennie przez określoną masę gleby. O urodzajności gleb decyduje nie tylko ilość, ale i jakość zaadsorbowanych kationów o czym mówi nam suma zasad wymiennych, czyli kationy zasadowe Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺, Na⁺. Wartości sumy zasad wymiennych idealnej gleby w kompleksie sorpcyjnym powinny wynosić 65% Ca, 10% Mg, 5% K (około 80%).

Rys.2. Wpływ próchnicy na zatrzymywanie składników pokarmowych w glebie (źródło: materiały Yara)

Właściwości te odpowiadają nie tylko za żyzność gleb, ale i stabilizują jej odczyn poprzez ograniczenie wymywania kationów w głąb profilu glebowego przez opady. Pozwala nam to ograniczyć negatywny wpływ na środowisko, a zastosowane nawożenie będzie precyzyjne i efektywne.

Powrót

Wraz ze wzrostem stabilności agregatów glebowych, poprawiamy warunki wodne i jej przenikanie z powierzchni w głąb, proces ten przebiega grawitacyjnie, a woda jest tam akumulowana i dostępna dla systemu korzeniowego roślin. Dostępność i ilość wody w glebach zależy od klimatu, ukształtowania terenu, warunków hydrologicznych, właściwości gleb i sposobu jej użytkowania. Trwałość agregatów glebowych zależy od zawartości węgla organicznego w glebie: <2% są one nietrwałe, 2-2,5% umiarkowanie stabilne, >2,5% są najtrwalsze. Wraz ze wzrostem ich stabilności zwiększa się zdolność gleby do akumulacji wody, co w efekcie wpływa na wzrost systemu korzeniowego. Badania potwierdzają, że zwiększenie zawartości próchnicy o 1% w glebach lekkich (piaszczystych) powoduje wzrost całkowitej pojemności wodnej o ok. 30%, a ilość wody dostępnej dla roślin wzrasta do 15%.

Fot.1. Zwiększenie tolerancji na stres suszy po zastosowaniu YaraVita LEOTRAC (źródło: materiały Yara)

Powrót

Wymagania pokarmowe grusz

Gatunek ten cieszy się coraz większą popularnością w ostatnich latach. Na miejsce dawnych sadów jabłoniowych zakładane są gruszowe. Pochodzi z rodziny ziarnkowych jednak ma inne wymaganiach pokarmowe niż jabłoń. Grusza wymaga stanowisk najlepiej o glebie ciężkiej, gliniastej, bogatej w próchnicę i o uregulowanych stosunkach wodnych. Brak dostępności wody bardziej zaszkodzi plantacji niż jej kilkudniowe zalanie. Wybierając stanowisko pod sad gruszowy bezwzględnie musi być możliwość podlewania lub deszczowania.

Tab.2.Wymagania pokarmowe dla drzew gruszy (Wójcik P. 2009)

Nawożenie posypowe jest uzależnione od opadów atmosferycznych, dlatego alternatywą jest fertygacja. Skuteczne korzystanie z fertygacji wymaga wykonania analizy wody w celu opracowania idealnego programu oraz dobór nawozów do wody jakiej używamy. Jednocześnie podlewamy rośliny wraz ze składnikami pokarmowymi, które są rozpuszczone, a tym samym łatwiej dostępne dla roślin. Liczne badania udowadniają skuteczniejsze wykorzystanie składników pokarmowych rozpuszczonych i podanych wraz z wodą niż tych zastosowanych posypowo, ponieważ rośliny nie tracą niepotrzebnie energii. W przypadku braku możliwości fertygacji, zastosowanie nawadniania znacząco wpłynęło na poprawę pobierania składników z zastosowanych nawozów.

Tab.3. Wykorzystanie składników pokarmowych z nawozów przez rośliny przy różnych sposobach nawożenia (Kafkafi i Tarchitzky. 2011)

Zabiegiem często wykonywanym w sadach gruszowych jest obkładanie drzew obornikiem lub obsypywanie podłożem pieczarkowym. Działanie takie bardzo dobrze uzupełniają nam materię organiczną, która po mineralizacji i transformacji przez mikroorganizmy zwiększa nam zawartość próchnicy i azotu. Jednak początkowo organizmy glebowe będą potrzebować azotu do wszelkich procesów, w przypadku jego braku będą one przebiegać bardzo powolnie. Dlatego tak ważny jest stosunek C:N i wynosi najczęściej 10-12:1.  W celu przyspieszenia tych procesów stosuje się m.in. kwasy humusowe. Produkt YaraVita LEOTRAC możemy wykorzystać w tym celu, aplikując go za pomocą belki herbicydowej przed spodziewanymi opadami deszczu. Przygotowujemy stężony roztwór w 200l wody 5 l YaraVita LEOTRAC i aplikujemy na 1 ha sadu. Sadownicy praktykują łączenie tego zabiegu z aplikacja żelaza, którego dawkę zmniejszają o 10-20% jeśli aplikacja odbywa się łącznie.

Podczas wprowadzania poprzez fertygacje YaraVita LEOTRAC aplikujemy go 2-krotnie, każdorazowo w dawce 5l/ha, przygotowując roztwór stężony 10%. Termin stosowania to faza białego pąka, a drugi termin to koniec kwitnienia. Zaleca się stosowanie samodzielnie bez kwasu i innych nawozów. YaraVita LEOTRAC to skoncentrowana zawiesina kwasów humusowych kwaśnym odczynie pH 3,5-4, która została uzyskana naturalnymi metodami. Zawartość substancji organicznej wynosi 75-90%, która pozyskiwana jest z pokładów leonardytów. Produkt niezawierający zanieczyszczeń metalami ciężkimi (Cd) oraz toksycznymi związkami organicznymi. Po aplikacji linie kroplujące pozostają czyste, niezapchane i nie wiąże się to z koniecznością przepłukiwania ich.

Tab.4. Orientacyjne dawki azotu (N) dla sadu gruszowego w zależności od zawartości materii organicznej w glebie (Sobiczewski i in. 2013)

Dobre zaopatrzenie gleby w materię organiczną przynosi korzyści ekonomiczne ze względu na niższe dawki azotu, które stosujemy w sadach. Jednocześnie, lepiej są pobierane pozostałe składniki odżywcze dostarczone z nawozami mineralnymi.

.Powrót

Stosowanie YaraVita LEOTRAC w dokarmianiu pozakorzeniowym grusz:

» dawka 5 l/ha, pierwsza na biały/różowy pąk, kolejna pod koniec kwitnienia

(Powrót)

6.Gdzie można kupić właściwe produkty?

Wszystkie produkty Yara niezbędne do właściwego żywienia jabłoni i innych upraw ogrodniczych dostępne są w sieci autoryzowanych dystrybutorów nawozów ogrodniczych Yara Poland (Dystrybutorzy) oraz w zaopatrywanych przez nich hurtowych i detalicznych punktach zaopatrzenia ogrodniczego

YaraVita LEOTRAC– według naszej najlepszej wiedzy powinien być jeszcze do nabycia w tym sezonie w następujących punktach handlowych stacjonarnych i internetowych: Lista punktów wg województw

Dodatkowe informacje:

magdalena.cieslak-wlodarczyk@yara.com; sebastian.przedzienkowski@yara.com; piotr.dutkowski@yara.com, michal.wojcieszek@yara.com, agata.kawecka@yara.com; klaudia.zamkowska@yara.com

(Powrót)